Жіңішке ішектің обыры (Small bowel cancer) — бұл осы ағзада дамитын қатерлі ісік. Көп жағдайда обыр деп барлық қатерлі ісіктерді, мысалы, нейроэндокринді ісіктерді, саркомаларды, лимфомаларды және басқаларды айтады, бірақ бұл дұрыс емес. Жіңішке ішектің обыры деп әдетте аденокарцинома саналады.

Жіңішке ішектің обыры

Әдетте ауру асқазандағы ауырсыну, салмақтың төмендеуі, нәжістің бұзылуы (қабыну немесе диарея), гемоглобин деңгейінің төмендеуі, әлсіздік, жүрек айну және құсумен білінеді. Алайда бұл белгілер басқа аурулармен де кездесуі мүмкін, бұл диагностика жасауға қиындық туғызады. Сонымен қатар, гастро және колоноскопия көмегімен жіңішке ішекті толық зерттеу әрдайым мүмкін емес, сондықтан обыр көбінесе кеш сатысында анықталады: науқастардың шамамен үштен бірі диагнозды 4-ші сатысында ғана біледі.

Жіңішке ішек обырының даму себептері:
• созылмалы қабыну;
• тұқым қуалайтын ісік белгілері;
• темекі шегу;
• артық салмақ.

Жіңішке ішек обырының белгілері

Өкінішке орай, бұл ауруды нақты көрсететін ерекше белгілер жоқ. Дегенмен, ең жиі кездесетін белгілер мыналар:

• асқазандағы ауырсыну;
  • жүрек айну және құсу;
  • салмақтың себепсіз төмендеуі;
  • қара түсті нәжіс;
  • жалпы әлсіздік;
  • гемоглобин деңгейінің төмендеуіне байланысты терінің бозаруы;
  • қарын қуысына пальпация арқылы анықталатын түзілім.

Ең жиі кездесетін симптом — ауырсыну. Ол құрысуды тәрізді болуы мүмкін, көбінесе тамақтанғаннан кейін күшейеді. Ісік өскен сайын ауырсыну күшейіп, ұзаққа созылып, қаттырақ болады.

Үлкен ісік ішектің жарығын толық жабуы мүмкін, бұл ішек өткізгіштігінің бұзылуына әкеледі. Бұл жағдай сондай-ақ қарында қатты ауырсыну, жүрек айну және құсу сияқты белгілермен қатар жүреді.

Ішек өткізгіштігінің бұзылуы

            Кейбір жағдайларда ісік кездейсоқ анықталады, операция немесе басқа себеппен жүргізілген тексеріс кезінде.

Жіңішке ішектің негізгі функциясы — ас қорыту. Бұл функция келесі түрде жүзеге асырылады:
• тамақты ұйқы безі мен өт қабынан келген ас қорыту ферменттерімен араластырады;
• тамақты жентекке (бөлшектелген асқа) дейін ыдыратады;
• тамақты ас қорыту жүйесі арқылы тоқ ішекке дейін жылжытады;
• пайдалы микро және макроэлементтерді, сондай-ақ суды сіңіреді.

Сонымен қатар, жіңішке ішек ас қорыту жүйесіне түскен бактерияларға қарсы күресуге көмектеседі.

            Жіңішке ішек обырының асқынулары

Негізгі асқынулар:

• Ішек өткізгіштігінің бұзылуы — ішек арқылы нәжістің өтуінің механикалық кедергі салдарынан бұзылуы. Қарындағы ауырсыну, іштің кебуі, іш қату, жалпы жағдайдың нашарлауы, құсу және есінің бұзылуымен қатар жүреді. Бұл — шұғыл операцияны қажет ететін жағдай.
• Асқазан-ішек жолынан қан кету — ісік тамырларынан қан кетуі. Қан қысымының төмендеуі, бас айналу және есінен тану, сондай-ақ қарындағы ауырсыну мен жайсыздықпен байқалады. Алғашқы белгілерден кейін біраз уақыт өткен соң нәжісте қан көрінуі мүмкін.
• Ішектің тесілуі (перфорация) — жаңа түзілім орналасқан жерде немесе оның жанында ішек қабырғасының толықтай зақымдануы. Бұл жағдайда ішектің ішіндегісі қарын қуысына түсіп, қабыну (перитонит) туғызады. Пациент қарындағы ауырсынуға, дене қызуының көтерілуіне, есінің бұзылуына және ішке қол тигенде ауырсынуға шағымданады. Бұл — шұғыл хирургиялық көмекті қажет ететін жағдай.
• Анемия — ісіктен қан кету салдарынан гемоглобин деңгейінің төмендеуі. Әлсіздік, жүректің жиі соғуы, тері мен шырышты қабаттардың бозаруы түрінде көрінеді.

Жіңішке ішек обырын диагностикалау

Жіңішке ішек рагына күдік болған жағдайда онколог дәрігерге жүгіну қажет. Қарау кезінде дәрігер қарын қуысындағы түзілісті қолмен тексереді, ішектің кеңеюі немесе ісіну белгілерінің бар-жоғын анықтайды, сондай-ақ пациенттен ішті басқанда ауырсыну деңгейін бағалауын сұрайды.

Жіңішке ішек обырын алдын алу

Өкінішке орай, бұл аурудың нақты алдын алу шаралары жоқ. Алайда оның даму ықтималдығын төмендетуге болады. Ол үшін қауіп факторларын жою қажет:

– темекіден бас тарту;
– дене салмағын бақылау;
– қызыл етті тұтынуды шектеу.

Дәрігер онкохирург  А.Б. Сабитова